Architectuur en stedelijke ontwikkeling is een brede maatschappelijke opgave. Geef bewoners invloed op de toekomst van de stad. Om de stad socialer, gezonder en aantrekkelijker te maken.

Het gebeurt steeds vaker dat bewoners en gebruikers van de stad meedoen met de ontwikkeling van een gebouw en bij de inrichting van de openbare ruimte. Dit noemt men vaak placemaking.

Bij CPO bouwprojecten zijn de toekomstige bewoners naast de architect mede-ontwerpers (CPO is collectief particulier opdrachtgeverschap). In werkgroepen houden zij zich bezig met de inrichting van het gebouw en het realiseren van hun woonwensen. Placemaking is het samen inrichten van een gebouw of omgeving. Doel is het creëren van een woonplek en omgeving, een plaats (place) waar mensen graag verblijven.

De uitdaging is om ‘het samen ontwikkelen van een gebouw’ op te schalen naar een woon-werkwijk met betaalbare woningen.

Tulip City Amsterdam is een voorstel om een nieuwe woon-werkwijk te bouwen met de toekomstige bewoners en gebruikers. Lees meer over Tulip City een woon-werkwijk met een identiteit. 

Catalaanse architect Oriol Bohigas: ‘geef identiteit aan een woonwijk’

Een belangrijke inspirator voor het geven van identiteit aan woonwijken is de Catalaanse architect Oriol Bohigas, die van 1980 tot 1984 als hoofd stadsontwikkeling verantwoordelijk was voor de ‘reconstructie’ van Barcelona. In die tijd was het centrum van de stad behoorlijk verpauperd. Hij beschouwde de wijken als autonome eenheden. Hij zette zich in voor de herwaardering van de openbare ruimte, de pleinen, tuinen en voetgangersgebieden: door die te verbeteren krijg je sneller en directer invloed op de wijk. Bohigas wilde het oude centrum in nieuwe glorie herstellen en daar de levensstandaard verhogen.

Bohigas: kunst in een wijk versterkt de identiteit

Daarnaast wilde hij in de omliggende wijken interessante centra creëren, elk met hun eigen identiteit. Hij nam het initiatief tot het project ‘Openbare ruimten en sculpturen’ met prijsvragen onder binnen- en buitenlandse architecten. Voor elke centrale plek van een wijk gaf hij een opdracht aan een kunstenaar. Want een beeldhouwwerk geeft samenhang en betekenis aan een omgeving. Het versterkt de identiteit van een gemeenschap.

De toenmalige burgemeester van de stad voegde daaraan toe dat monumentale kunst kostbaar is. Maar het is relatief goedkoop in verhouding tot het effect. Bohigas speelde ook een belangrijke rol bij het ontwerp van het Olympisch dorp voor de Zomerspelen 1992. (Bronnen: Tracy Metz in de NRC van 3 november 1989 over het toekennen van de Sikkensprijs aan Bohigas en Wikipedia). 

Sjoerd Soeters: ‘een gebouwde omgeving creëert ook een samenleving’

Sjoerd Soeters: een architect moet goed kunnen nadenken over sociale processen. Want een gebouwde omgeving creëert ook een soort samenleving. In een video vertelt Soeters aan Harry Starren wat zijn opvattingen zijn over (stedebouwkundige) architectuur (kijk op youtube).

Is na het zien van deze video iconische hoogbouw nog een optie voor nieuwbouw? Of zijn er ook plekken in de stad waar een icoon juist zorgt voor esthetische waarde van de stedelijke omgeving en beleving? Ik vind het mooi als een markant gebouw als de Pontsteiger in de open ruimte aan het IJ ‘tot onze verbeelding kan spreken’.

Iconen voor Amsterdam?

Aan de Zuidas in Amsterdam staan al woontorens hoewel nog niet zo spectaculair dat ze iconen genoemd kunnen worden. Redmond O’Hanlon ging op expeditie op de Zuidas en observeerde de mensen die daar werken alsof hij naar dieren in de jungle kijkt (de video van Quote is te zien op youtube).

Amsterdam is druk en wordt nog veel drukker. De stad stroomt over van toeristen. Om die te spreiden moeten er goede verbindingen zijn met Amsterdam Nieuw-West en Noord, zegt architect Winy Maas. En daar moet wat te zien zijn. Architect Winy Maas bedacht een gebouw met drie andreaskruisen, dat aan het IJ zou kunnen verrijzen.

Tulip City Amsterdam

Een gebouw bestaande uit drie gestapelde kruisen is een voor de hand liggend idee voor Amsterdam. (groene) Gebouwen die verwijzen naar tulpen lijkt mij ook een aardig idee voor Amsterdam. Daarom zien mijn iconische gebouwen voor Amsterdam er zo uit.

Het idee voor de tulpgebouwen is ontstaan op basis van een aantal architectuurschetsen van gebouwen die ik heb gemaakt.

Architectuur van het Paleis voor Volksvlijt opnieuw gebruiken

Het Paleis voor Volksvlijt was een groot tentoonstellingsgebouw aan het Frederiksplein in Amsterdam. Het paleis werd ontworpen door architect Cornelis Outshoorn en was geïnspireerd op het Crystal Palace in Londen. In april 1929 werd het Paleis voor Volksvlijt door brand verwoest. Het gebouw spreekt nog steeds tot de verbeelding. Kunnen we een moderne variant bouwen op een andere locatie?  Bijvoorbeeld aan de IJ-oever?

Spinoza Centrum aan het IJ: een broedplaats voor de nieuwe democratie

Een maatschappelijk debat en dialoog is nodig om de vernieuwing van de lokale democratie te organiseren.  Daarbij kunnen we de filosofie van Spinoza als uitgangspunt nemen en de politiek denker Spinoza als een voorbeeld van iemand die het in zijn tijd heeft aangedurfd om de gevestigde orde te trotseren met zijn verlichte denkbeelden.

Debat en dialoog over de democratie komen beter uit de verf als deze buiten het parlement en de raadzalen plaatsvinden. Een centrum kan de broedplaats worden om de democratie opnieuw vorm te geven.

In het centrum kunnen burgertoppen worden georganiseerd en de jaarlijkse burgerdagen. Verder kunnen er colleges worden gegeven over maatschappelijke thema’s. Omdat de scheiding tussen kerk en staat stukje bij beetje begint te verdwijnen in een aantal landen of opnieuw ter discussie wordt gesteld, ligt het voor de hand om dit centrum van de nieuwe democratie het Spinoza centrum te noemen. Bovendien wordt het tijd om de filosoof Spinoza een belangrijke plaats in onze samenleving te geven. Het centrum kan ook een Spinoza museum en een school voor filosofie huisvesten.

Ideeën voor de stedelijke ontwikkeling van Almere

Almere organiseert de Floriade in 2022. Voor Almere een unieke kans om een centraal gelegen woonwijk te creëren en dat te combineren met duurzame stadslandbouw.  Winy Maas, supervisor van de Floriade, zegt in de Volkskrant van 14 oktober 2017 het volgende over Almere:

Wat bindt Almere, Albanië, Eindhoven en Bordeaux? ‘Lelijkheid’, antwoordt Maas monter, ‘gecombineerd met de wens om een zekere achterstandspositie te gelde te maken. Er is energie, de wens om te ontwikkelen, en te verschijnen op de wereldkaart. Men ziet er de zin en noodzaak van experimenteren. Ik word verliefd op dat soort plekken.’

Geef elke bestaande wijk een ontmoetingsplek

Almere experimenteert inderdaad op het gebied van wonen. Op nieuwe locaties, maar in de bestaande wijken wordt nauwelijks geëxperimenteerd. Het toevoegen van stedelijke functies is van belang voor de vitaliteit en leefbaarheid. Geef elke wijk een ontmoetingsplek voor de bewoners. Maak wijken multi-functioneler door wonen, werken, ontmoeten en verbinden te ‘mixen’. 

Het stadsplein aan het Weerwater kan ook een upgrade gebruiken. Als er geen kermis of andere manifestaties zijn, lijkt het meer op een verlaten vlakte dan op een stadsplein. Met bomen, een kunstwerk en eilandjes aan het water kan het een aantrekkelijk plein worden. De schets hieronder geeft een impressie van hoe dat er uit kan zien.

Wilde ideeën

Wat wilder is het idee om een stadsstrand te maken met een paar strandtenten zodat er meer levendigheid ontstaat. Een ander idee is om een paar mooie paviljoens met waranda’s in het Weerwater te bouwen waar je lekker kunt lunchen en dineren. Met het laatste idee is het plein ook buiten de zomermaanden aantrekkelijk. De Schouwburg kan hiervan profiteren. Want het (ijzige) gebouw staat er nu een beetje verloren bij. Een spectaculaire optie is om een VOC schip te bouwen en deze als attractie aan de kade te leggen. Zo’n VOC-schip is nog niet zo’n vreemd als je beseft dat deze schepen ooit “over Almere” zijn gevaren. Op de foto hieronder ligt het schip al aan de kade in het Weerwater. Ga maar eens kijken…….

Op zomerse dagen kan een strand midden in de stad voor veel vertier zorgen. Relatief gemakkelijk te realiseren.

Ambitieuzer is het om een high tech draak in het Weerwater te laten zwemmen. Een draak die normaal onder water ligt maar op onverwachte momenten naar boven komt, rondzwemt, met zijn staart op het water slaat, geluiden maakt, vuur spuwt en laserlicht signalen de lucht in vuurt.

Je moet het gezien hebben om het verhaal van het aardige monster van het Weerwater te kúnnen geloven. Het kan Almere op de toeristische kaart zetten.

Geef iedere stad een publiek ontmoetingscentrum, een broedplaats voor burgerinitiatieven

Stadsambassade

The ‘Stadsambassade Almere‘ is engaged in developing a public hotspot in the center of Almere, near the city hall, for citymakers, creative entrepreneurs and citizens. An innovative place where people can meet other creative people, entrepreneurs and artists. The purpose is to stimulate the users of the center, local companies and citizens to create and work together in innovative projects and workshops.

We need creative and innovative people

The center is also the place for learning in a living lab. Enjoying and participating in the lab should be available to all (young) people in the city of Almere. Society and industrial companies need creative and innovative people.

So the center will become an attractive place where people come together to play a rol in the transition of the city. With the support of the local government we can create an ideal setting for the participation of citizens in Almere.