Gemeente, faciliteer de economie van onderop

Gemeenten kunnen veel meer dan nu gebeurt de economie van onderop stimuleren en faciliteren. Waarom deze oproep?

De sombere perspectieven op de arbeidsmarkt roepen de vraag op waar nog wel groei is van werkgelegenheid. Deze vraag stond in de kop boven een artikel in De Volkskrant van 29 januari 2013. Massa-ontslagen bij banken, verzekeringsbedrijven en in de uitgeverij, geen opdrachten in de bouw, fabrieken die hun poorten sluiten en amper vacatures voor net afgestudeerde jongeren. Ook de detailhandel heeft het zwaar door de crisis. Je ziet het aan de leegstaande winkels. Bovendien verandert door internet het koopgedrag.

De werkgelegenheid zal de komende vijf tot tien jaar niet groeien, aldus arbeidsmarkt specialisten. Tien jaar geleden werden nog ernstige tekorten voorspelt. Maar door de bankencrisis, de bezuinigingen, de huizen- en bouwcrisis, de hoge schulden, lagere inkomens daalt de binnenlandse vraag. Bovendien blijven ouderen langer werken en daarmee valt de vervangingsvraag van nieuwe instromers tegen.

Er blijft dus niet veel anders over dan zelf werk te creëren. Daarom de oproep aan gemeenten om jongeren te stimuleren een eigen bedrijf te starten. Gemeenten kunnen dit faciliteren door betaalbare werkruimten beschikbaar te stellen om te experimenteren, samen te werken, etc.

Do it yourself & work together beweging

De vraag naar goedkope woon- en werkruimte in grote steden is enorm. Amsterdam heeft al 50 broedplaatsen voor creatieve bedrijven maar dat is nog steeds veel te weinig. Steeds meer mensen willen zelf aan de slag om de wereld mooier, duurzamer en socialer te maken. Dit kan variëren van het maken van apps, opzetten van pop-up winkels, stadstuinen en buurtrestaurants (hotspot hutspot in Rotterdam), de tijdelijke invulling van een leegstaand gebouw, het samen bouwen van woningen en het ontwerpen en maken van voorwerpen met 3D printers. Deze beweging van onderop tref je aan in steden, zoals Berlijn, New York, Amsterdam en Eindhoven.

Wat zijn de kenmerken van deze do it yourself & work together economie?

• het zijn vaak jonge, creatieve en innovatieve ondernemers die hun talenten, kennis en krachten delen en bundelen en
• uitblinken in het nemen van initiatieven en deze samen met sociaal kapitaal uitvoeren
• of de ontwikkeling van een product met crowd funding financieren
• verschillende kennisvelden met elkaar integreren en
• hun producten en diensten met nieuwe vormen van creativiteit weten te vermarkten (bijv. pop-up stores, tijdelijke locaties)
• vaak maken ze gebruik maken van wat er al is, zoals gebruikte materialen (sloophout) of ontwikkelen nieuwe materialen, zoals bioplastics (circulaire economy)
• veel starters zijn verbonden met en spelen in op de behoefte van de lokale/sociale omgeving
• ze maken gebruik van nieuwe technologieën en de nieuwe maakindustrie (3D cutters en printers in bijv. iFabrica)
• het is vaak maatwerk en innovatieve / duurzame maakprocessen (de Fair Phone)
• ze opereren in broedplaatsen en oude industriële gebouwen met nieuwe, coöperatieve werkgemeenschappen en
• organiseren multi-project activiteiten (zoals het fysieke platform NDSM; maar ook met virtuele platforms). 

Belangrijk is ook de rol van organisaties zoals Mediamatic, Pakhuis de Zwijger en Dutch Design Week die innovatie in Amsterdam en Eindhoven stimuleren.

De beweging van onderop is in het onderstaande schema als onderste laag toegevoegd aan de bestaande economische structuur.

Hoe kan een gemeente do it yourself & work together stimuleren?

Gemeenten kunnen dit op de volgende manier doen:

Zorg voor betaalbare werkruimten (ca. 300 – 400 € per maand)

Goedkope werkruimten zijn cruciaal voor de opkomst en groei van de economie van onderop. Belangrijk is ook dat de gebouwen in de buurt staan van kennisinstituten, het uitgaansleven, betaalbare woningen en culturele instellingen. De meeste starters beschikken niet over startkapitaal en hebben geen geld voor hoge huren, luxe middelen, dure kantoorinrichtingen en lease auto’s. De ‘do it yourself & work together’ ondernemers moeten het geld dat ze hebben, kunnen investeren in de noodzakelijke productiemiddelen.

Den Haag stimuleert de creatieve sector

Creatieve Stad Den Haag is het programma van gemeente Den Haag, dat de creatieve sector stimuleert en promoot. Het programma heeft 2 zwaartepunten: de economische duurzaamheid van creatieve initiatieven en de zichtbaarheid van de creatieve sector.

De Creatieve Stad Den Haag ziet graag dat creatieven ook succesvol ondernemer worden. Hun ideeën en initiatieven moeten leiden tot een inkomen. Dat stimuleert de Creatieve Stad Den Haag op allerlei manieren. Hoe? Bijvoorbeeld met een subsidie. Ook heeft Den Haag een aantal creatieve panden waar ondernemers tegen een gunstige prijs werk- of atelierruimte kunnen huren.

Wat gebeurt er in Almere?

Almere heeft één broedplaats voor de creatieve sector in het gebouw De Voetnoot. Verder zijn er twee commerciële broedplaatsen voor mkb-bedrijven en zzp’ers. Voor starters zijn er nauwelijks mogelijkheden. Almere heeft veel leegstand maar dit zijn relatief nieuwe gebouwen. De huren zijn veel te hoog voor starters en beginnende bedrijfjes. Een aanzienlijk deel van de jongeren studeert in Amsterdam, Utrecht, Delft en Twente. De vraag is hoe deze jongeren verleid kunnen worden om in Almere een bedrijf te starten. Een lage huurprijs en begeleiding van de start-ups kunnen helpen om dit aantrekkelijk te maken. Andere ingrediënten om de economie van onderop te stimuleren, kunnen zijn: een fonds voor start-ups en een gebouw in het centrum van Almere-Stad waar de jonge ondernemers aan de slag kunnen gaan.