Nederland staat stil, loopt achter en is in slaap gedompeld. Ons land dreigt de aansluiting met economieën te verliezen waar wel een duidelijk plan voor de toekomst is. De medicijnen loonmatiging en arbeidsparticipatie zijn uitgewerkt. Het politieke debat in Den Haag is verzand en is sterk verbonden met de energie consumerende industrie. Deze industrie krijgt jaarlijks rond de 6 miljard euro aan energiesubsidie. Niet vreemd dat de greentech industrie in Nederland maar niet van de grond komt. Premier Rutte slaat zich op zijn liberale borst omdat hij zo trots is dat hij geen visie heeft. Hij kent niet eens de betekenis van het begrip visie want hij vergelijkt het met een blauwdruk.
In navolging van Zuid-Korea, Singapore en Finland moet geïnvesteerd worden in onderwijs voor jong en oud, zegt de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR). De grootste vooruitgang om Nederland uit de impasse kan halen is meer productiviteit. Dit kan vooral worden behaald met beter onderwijs. De WRR zet ook grote vraagtekens bij het ‘topsectorenbeleid’ en de overheidssteun aan research & development. Ook hier gaat het vooral om het subsidiëren van de traditionele grote spelers in de Nederlandse economie. Voor het verdienvermogen is het belangrijker te investeren in de productiviteit van de werknemer. In essentie betreft dat de kwaliteit van alles wat met kennisoverdracht te maken heeft. Kenniscirculatie –zorgen dat kennis op de juiste plek komt- is daarbij belangrijker dan het ontwikkelen van nieuwe kennis.
Lerende economie
We kunnen niet voorspellen waarmee we over een jaar of tien een goede boterham kunnen verdienen. Het beleid zou zich daarom moeten richten op onderwijs, kenniscirculatie en productiviteit. De WRR stelt dat het de hoogste tijd is om de bakens te verzetten en pleit voor het ontwikkelen van een lerende economie. Daarvoor moet de kwaliteit van het onderwijs worden verbeterd.
Ik ben het geheel eens met de analyse van de WRR. Eigenlijk is de visie van de WRR niet zo nieuw, want dergelijke pleidooien zijn ook in de jaren negentig gehouden. Toen noemden we het de kenniseconomie. Ik geloof echter niet dat de politieke partijen in Den Haag in staat zijn om afstand te nemen van de VNO/NCW en de traditionele economische sectoren. Ook dit bezuinigingskabinet blijft de economische sectoren subsidiëren met miljarden euro’s. Daarnaast hebben politici in de afgelopen decennia bewezen niet in staat te zijn om de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren.
Hoe dan wel?
De remedie voor verandering kan ontstaan in de do it yourself samenleving. Door zelf initiatieven te nemen en activiteiten te ontplooien, kunnen creatieve burgers en ondernemers met elkaar zorgen voor kenniscirculatie en innovatie. Wachten tot Den Haag begrijpt dat het anders moet, kan nog vele jaren duren. Het is te vergelijken met een tanker die naar de Rotterdamse haven moet, maar waarvan de stuurman pas bij IJmuiden begint te sturen. Politici van de VVD, CDA en PvdA dienen vooral de belangen van grote industriële bedrijven en de landbouw. Voor het MKB hebben ze overigens ook een aardige subsidieregeling bedacht. Maar er is een geheel nieuwe ontwikkeling gaande, namelijk de honderden experimentele bedrijfjes die in de schaduw van de oude economie opereren. De volgende structuur is zich aan het ontwikkelen:
- Bedrijven in de traditionele sectoren (vaak grote energie verbruikers)
- Innovatieve bedrijven zoals ASML, Philips, DSM, Tom Tom, etc.
- MKB bedrijven
- ZZP’ers (flexibele schil)
- Starters, creatieven, kunstenaars, experimentele bedrijven, app-makers, designers en collectieven (do it yourself economie).
Faciliteer de do it yourself economie
Ik denk dat de lerende economie via de Den Haagse politiek niet of zeker niet op korte termijn wordt gerealiseerd. Gelukkig wordt ‘leren van elkaar en met elkaar’ al in praktijk gebracht in de do it yourself economie. Kunstenaars, technici en wetenschappers werken samen aan de creatie van innovatieve producten en diensten en hebben bijvoorbeeld de 3D printer ontwikkeld. Dit apparaat zorgt voor een nieuwe industriële revolutie en voor terugkeer van de industrie naar de stad (zie eerdere blogs). Er is nog een andere ‘gelukkige’ ontwikkeling. Lokale politici in Amsterdam, Rotterdam en Eindhoven beschouwen deze ontwikkeling van onderop als waardevol en faciliteren deze daarom ook. Maar daar kan nog wel een tandje bij worden gezet. Zo vragen tienduizenden Amsterdammers om betaalbare woon- en werkruimte om aan de slag te kunnen gaan. Er staan honderden gebouwen leeg dus waar wachten we op. Met een paar miljarden van de achterhaalde energiesubsidie kunnen deze gebouwen worden ingericht als broedplaatsen voor creatieve, ondernemende burgers. De samenleving krijgt de lerende economie dan cadeau.
Toelichting
Volgens het Internationaal Energie Agentschap IEA zijn de energiesubsidies een ‘aanmoediging tot kostbare verspilling’ van fossiele energie. Bron: De Volkskrant 13 november 2013 – www.volkskrant.nl
In het rapport World Energy Outlook (WEO-2013) staat het volgende bedrag over deze subsidie: One such barrier is the pervasive nature of fossil-fuel subsidies, which incentivise wasteful consumption at a cost of $544 billion in 2012. http://www.iea.org/newsroomandevents/pressreleases/2013/november/name,44368,en.html