Het wij-zij denken neemt toe. Meer onderling contact, begrip voor elkaar en compassie zijn nodig om botsingen te voorkomen.
Iedereen kan bijdragen aan meer compassie
Mijn pleidooi: iedereen kan op zijn of haar manier zorgen voor meer compassie in de samenleving. Door op een open manier contact te maken met elkaar.
‘We moeten alert zijn voor oprispingen van haat’
De Amerikaanse filmregisseur Steven Spielberg kreeg van Discovery Channel de volgende vraag: ‘wat is het verhaal dat je de wereld wil nalaten’?
Zijn antwoord was dat hij wilde onderzoeken waar ons vermogen om te haten vandaan komt. Hij heeft samen met Alex Gibney de zesdelige documentaire ‘Why We Hate’ gemaakt. In een interview zegt Spielberg ‘haat is het constante abnormale’.
Haat ligt als het ware voortdurend op de loer. Elke samenleving moet alert zijn om oprispingen van haat te de-escaleren. Een mooi voorbeeld daarvan is de Twitterfoto van het Nederlands voetbalelftal dat krachtig stelling neemt tegen het racisme op de voetbaltribunes. Zo’n beeld van verbondenheid is goud waard en het zou mooi zijn als andere sporters en bijvoorbeeld medewerkers van bekende bedrijven ook zo hand in hand hun verbondenheid tonen.
Ik herinner mij een documentaire over extreem rechts in Amerika. Daarin werd een jonge vrouw geïnterviewd die extreem geweld had gebruikt tegen zwarte mensen en homo’s. Zij vertelde dat zij in haar jeugd was misbruikt. In haar geval had haat een voedingsbodem.
Geweld is de extreme uiting van haat. Ik zou bijna zeggen ‘gelukkig’ komt dit niet vaak voor. Veel vaker is sprake van vooringenomenheid en vooroordelen voor mensen die ‘anders’ zijn. Die we niet ‘kennen’.
Elkaar ontmoeten en leren kennen is van groot belang. Want compassie ontstaat door contact met elkaar. Als je elkaars verhaal kent, ontstaat begrip en compassie. Dat zorgt voor verbondenheid. Het kan misverstanden en conflicten voorkomen. En een kloof tussen ‘WIJ’ en ‘ZIJ’.
Werk aan compassie als een buurt wordt gerenoveerd
‘Nieuwe’ bewoners en gentrificatie veranderen het karakter van buurten. Het gemis van onderlinge verbinding kan zorgen voor het wijzen naar de anderen. Dat er geen WIJ-gevoel meer is maar een WIJ en ZIJ.
we verdelen de wereld in ‘wij’ en ‘zij’
Als een buurt wordt gerenoveerd, is veel meer aandacht nodig voor het opnieuw creëren van verbondenheid. Dus moet het niet alleen om stenen gaan. In een vorige blog pleitte ik voor stadsvernieuwing op basis van “Wonen Doen We Weer Samen”.
Contact is een medicijn tegen vooroordelen
In de jaren zestig hebben sociologen na onderzoek het volgende geconcludeerd: dat contact een medicijn is tegen vooroordelen en haat. We zijn vooral aardig voor mensen die op ons lijken. Maar zijn daar niet zo van bewust. Daarom heb ik me voorgenomen om elke dag een praatje te maken met zomaar een willekeurig persoon, met een (on)gewone Amsterdammer. Om zo een klein beetje bij te dragen aan meer compassie in de stad.
Door contact met elkaar ontdekken mensen dat de ander ook een mens is net als zijzelf. De video hieronder laat zien dat mensen onderling meer gemeen hebben dan ze eerst dachten.
Plotseling is er ‘ons’
Begrip en meer compassie voor elkaar door contact tussen “WIJ” en “ZIJ”
Dit ‘gedicht’ gaat over WIJ en ZIJ. Dat contact kan zorgen voor verbondenheid. Zodat we dichter bij elkaar komen en er compassie ontstaat.

Wij-Zij denken kan leiden tot misverstanden en conflicten
Mark Rutte stelt dat (nieuwe) wetgeving tegen racisme niet werkt. Ik denk dat hij gelijk heeft, want met name de grondwet geeft voldoende mogelijkheden om dat aan pakken. Maar de overheid kan (en moet) meer doen om racisme met maatregelen te bestrijden. Door bedrijven op een openbare lijst zetten in geval van discriminatie bij sollicitaties. Ze uit te sluiten voor opdrachten door de overheid. Ook het OM kan racisme actiever aanpakken door het voeren van een no-tolerance beleid.
Maar gaat het over alledaags racisme dan moeten wij allemaal een bijdrage leveren. Om het ‘wij-zij denken’ te doorbreken. Want dat is volgens mij een basis voor het ontstaan van racisme. Als er afstand is tussen wij en zij kunnen misverstanden en conflicten ontstaan. Dan kunnen mensen zich misdragen zoals de voetbalsupporters. Gelukkig laat de video zien dat er al snel verbinding kan ontstaan. Als je meer wilt weten over het ontstaan van conflicten en mediation? Kijk dan eens op de website van Therra.

In het onderwijs moet meer aandacht komen voor de kansenongelijkheid
SCP-directeur Kim Putters, directeur van het Sociaal Cultureel Planbureau stelt in De Volkskrant van 4 februari 2021 in het artikel ‘Scholen verzaken hun sociale opdracht‘:
Misschien is (…) de neiging van mensen – niet alleen de hoog opgeleiden onder hen – om zich van elkaar af te zonderen. Maar dat mag geen reden zijn voor fatalisme, zegt SCP-directeur Kim Putters. ‘De samenleving is geen samenleving als er geen enkele verbinding meer is tussen mensen. Zonder lotsverbondenheid groeit het risico van spanningen tussen bevolkingsgroepen.
Mensen die elkaar niet kennen, hebben eerder een karikaturaal beeld van elkaar en van elkaars opvattingen.
Leven in een ‘bubbel’
Recht op onderwijs kan niet worden afgezonderd van socialisatie en burgerschapsvorming. We leven in een diverse wereld waarin het alleen maar belangrijker wordt om met mensen van uiteenlopende pluimage om te gaan. Als we onderwijs versmallen tot louter die kwalificatie en een bepaalde beroepskeuze, dan krijgen we een heel schrale samenleving. Die samenleving verandert bovendien zo snel, dat diploma’s ook steeds minder lang houdbaar worden. We hoeven niet bij elkaar op schoot te gaan zitten, maar we moeten wel begrip voor elkaars leefwereld kunnen opbrengen.’
“Whatsapp kattebelletjes verdwijnen in de cloud”
Leerlingen die elkaar niet meer ontmoeten op school – de meest aangewezen plek voor sociale integratie – zijn onderhevig aan ‘verbubbeling’. (…) Of bijna alleen nog maar contact hebben via social media. En schrijven: “hé, ik zag je net op het schoolplein”. In een eerdere blog “Whatsapp kattebelletjes verdwijnen in de cloud” schreef ik over de waarde van ouderwetse (?) kattebelletjes, die op een papiertje zijn geschreven en die je nog echt (fysiek) kunt bewaren.
‘De hedendaagse bubbel heeft invloed op mediagebruik, samenstelling van de vriendenkring, de opvattingen over de wereld, of je optimistisch of pessimistisch bent. Je politieke en maatschappelijke werkelijkheid dreigt te worden bepaald door de bubbel waar je deel van uitmaakt.’
Verder lezen over compassie, tips en bronnen
Bron van de foto van het Nederlands Elftal is een artikel in De Volkskrant
WIE ZIJN DE ‘WIJ’? Bekijk de uitzending van Buitenhof met de filosoof Kwame Appiah die een boek heeft geschreven over identiteit. Hij is de derde geïnterviewde persoon in deze uitzending.
Interessant zijn de opvattingen van Kwame Appiah over identiteit. Lees verder: https://www.volkskrant.nl/cultuur-media/filosoof-kwame-anthony-appiah-bijt-je-niet-vast-in-identiteit~ba425159/
Fouad Lakbir: als je elkaars verhaal kent, ga je niet pesten
Fouad Lakbir is medeoprichter van Shokkin Group Nederland en storytel-coach. Hij is opgegroeid in de Kolenkitbuurt. Hij vertelt in de podcast hoe verhalen pesten kunnen verminderen. Klik op deze link voor zijn verhaal.
Compassie In Tijden Van Corona? Hoe brengen we dat in praktijk? Door het corona virus gaat dat een stuk lastiger. Gelukkig kunnen we elkaar via skype en andere beeldtelefoon-apps blijven zien en ontmoeten. Probeer ook eens contact met iemand te maken die niet meer het huis uit kan. Maar ben je toch nog op straat? Maak dan een praatje met iemand in je buurt. Zorg daarbij wel voor een veilige afstand.
Mensen zonder vooroordelen bestaan niet, begin daarom bij je eigen blinde vlekken. INTERVIEW met DILARA BILGIÇ in De Volkskrant 26 febr. 2023 – https://www.volkskrant.nl/columns-opinie/mensen-zonder-vooroordelen-bestaan-niet-begin-daarom-bij-je-eigen-blinde-vlekken~b18c47816/
Filosofen Stine Jensen en Ronald van Raak schrijven in een opiniestuk over welke waarden wij met elkaar delen het volgende:
‘we zien het belang van gedeelde waarden vooral op de momenten dat het schuurt. Als er ongemak ontstaat in discussies en er geen eenvoudige oplossingen voor handen zijn.’
In het opiniestuk schrijven zij dat de Britse filosoof Roman Krznaric meent dat het schort aan een tekort aan empathisch denkvermogen, het je verplaatsen in de situatie van de ander. Jensen en van Raak voegen hier aan toe, dat als we niet meer kunnen spreken over onze gedeelde waarden, we ook niet weten wanneer en waarom grenzen worden overschreden. Bron: De Volkskrant op 11 april 2023 en Human.nl
SCP-onderzoeker Emily Miltenburg in De Volkskrant van 23 mei 2023: ‘als je uitsluitend die geografische bril van de tegenstelling Randstad-regio opzet, dan kan het een self-fullfilling prophecy worden en vijanddenken aanwakkeren.’ Dit artikel kom uit de serie WIJ/ZIJ-maatschappij in De Volkskrant met de volgende vragen:
Kunnen we in tijden van polarisatie nog samenwerken tegen klimaatverandering en oorlog? Wie denkt nog in termen van een algemeen belang?
Ik wil hieraan de volgende vraag toevoegen: Kunnen burgers na dertig jaar neo-liberaal beleid nog wel denken in termen van een algemeen belang? En dat eigen belang ook algemeen belang is?
WIJ/ZIJ-MAATSCHAPPIJ
De Volkskrant onderzoekt wat de wetenschap zegt, waar de struikelblokken liggen en wat we hiervan kunnen leren. Eerdere afleveringen: volkskrant.nl/WijZij
Op de website Inside Polarisation staat het volgende: Wij-zij denken heeft impact. Het verrijkt én bedreigt. De stabiliteit van een land, stad, buurt of school, organisatie of bedrijf kan op het spel komen te staan… door polarisatie. We hebben als professionals inzicht en game changers nodig. Klik hier voor aanpak ‘niet de polen bestrijden maar het midden versterken’.
Voorelkaarinamsterdam.nl is een digitaal platform dat zojuist is gelanceerd, waar vraag en aanbod bij elkaar wordt gebracht voor en door Amsterdammers.